Je eigen spiegelbeeld als zorgverlener
Praten tegen een AI-kopie van jezelf om eenzaamheid te voorkomen is waarschijnlijk niet wat iemand voor ogen heeft voor de laatste fase van zijn of haar leven. Toch is dat waar we rekening mee moeten houden. Bram Brouwers denkt daar anders over.
Met de vergrijzing in Nederland nadert de ouderenzorg een nieuw tijdperk. Naar verwachting zullen er in 2040 maar liefst vijf miljoen ouderen (65-plussers) in Nederland zijn, terwijl het geboortecijfer blijft dalen. Hierdoor komen er steeds minder mantelzorgers en zorgverleners. Dit legt een enorme druk op de zorgsector, die nu al worstelt met personeelstekorten. Het leidt tot de onvermijdelijke vraag, hoe kunnen ouderen in de toekomst de zorg krijgen die ze nodig hebben, terwijl er steeds minder handen beschikbaar zijn om die zorg te bieden?
Bram Brouwers deed voor zijn afstudeerproject Communicatie Multimedia en Design onderzoek naar dit vraagstuk, met als doel mensen te laten nadenken over de vraag, hoe zie jij later de zorg voor jezelf? Zijn onderzoek richtte zich vooral op de rol van kunstmatige intelligentie (AI) in de ouderenzorg en de ethische dilemma’s die dit met zich meebrengt. Brouwers: “AI is zo’n hot topic, maar ik zie daar niet de oplossing in.”
Is AI de oplossing voor het personeelstekort?
Nu is AI al niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Het wordt al gebruikt in veel sectoren om de werkdruk te verlichten, en ook in de zorgsector zien we steeds vaker toepassingen van AI. Denk bijvoorbeeld aan slimme apparaten zoals pratende bloempotten die ouderen gezelschap houden, of AI-assistenten die medicijnherinneringen geven of noodgevallen kunnen signaleren.
Maar de toekomst die Bram Brouwers schetst, gaat verder dan deze huidige toepassingen. Hij onderzoekt extreme vormen van AI, zoals een digitale assistent die een spiegelbeeld is van jezelf. Deze AI kopieert je stem en uiterlijk en imiteert je persoonlijkheid door je beter te leren kennen. Deze technologie kan mogelijk helpen om eenzaamheid te bestrijden en de druk op de zorg te verlichten. Maar is dit een wenselijke toekomst? Brouwers ging hierover in gesprek met ouderen. Hij liet ze de spiegelbeeld-installatie zien en vroeg ze, waar trek jij de grens? “Toen ze het werk zagen dachten ze wel bij zichzelf van: Zo wil ik niet oud worden, maar ze waren ook onder de indruk over wat AI allemaal wel niet kan betekenen. ”
Hoewel AI veel voordelen kan bieden, brengt het ook risico’s met zich mee, vooral op het gebied van privacy en veiligheid. De digitale mantelzorgers die in de toekomst mogelijk worden ingezet, moeten gevoed worden met persoonlijke gegevens. Denk aan informatie over iemands gezondheid, dagelijkse routines en zelfs voorkeuren en interesses. Deze data zijn cruciaal voor AI om goed ‘werk’ te leveren. Zo raakt AI je privacy. En wat als de data in verkeerde handen vallen?
Voor veel ouderen kan bovendien het idee dat hun sociale interacties vervangen worden door een digitale assistent, hoe geavanceerd deze ook is, een onwenselijk scenario zijn. Praten tegen een AI-kopie van jezelf om eenzaamheid te voorkomen is waarschijnlijk niet wat iemand voor ogen heeft voor de laatste fase van zijn of haar leven. “Het is essentieel dat de inzet van technologie niet ten koste gaat van het persoonlijke contact en de warmte die menselijke zorg kan bieden en dat we open gesprekken voeren over de toekomst van ouderenzorg,” concludeert Brouwers in zijn onderzoek.
Praat met Elkaar over de Toekomst
De campagne Praat Vandaag over Morgen die op tv verscheen,moedigt Brouwers mensen aan om na te denken en te praten over hun wensen voor de ouderenzorg. “Veel mensen denken dat dit soort rampenscenario’s nooit werkelijkheid zullen worden, door ze ervaarbaar te maken, wordt er over nagedacht en bespreken mensen hun toekomstige zorgwensen met elkaar.” Aldus Brouwers.
Door deze gesprekken tijdig te voeren, kunnen de ouderen van de toekomst zelf actief meedenken over hoe technologie hen kan ondersteunen, zonder dat het menselijke aspect van zorg verloren gaat.
Meer lezen over het onderzoek van Bram Brouwers? Klik op de link hieronder: https://www.avanscmd.nl/work/graduation-2024/icare
