Slimme geurverspreider thuis helpt mensen met beginnende dementie

Met geuren en kleuren het dagritme van mensen ondersteunen die in een vroeg stadium van dementie verkeren en nog thuis wonen. Dat onderzoeken Avans-studenten van de minors Product design for health en AI Translator momenteel bij ULLB’s Zelfbewuste Huis. Samen met bewoners van woonzorgcentrum Elisabeth ontdekken ze de geuren en kleuren die hen rust geven of juist in beweging brengen.

Iedere dinsdag is het ULLB tegenwoordig te vinden in het Elisabeth, het woonzorgcentrum dat midden in de stad ligt, achter de Haagdijk. Vanuit daar draaien verschillende projecten, waaronder het Zelfbewuste Huis. Daarin werken studenten, onderzoekers, inwoners en professionals samen aan een huis dat autonoom voor jou zorgt en meedenkt. In dit specifieke project onderzoeken studenten hoe technologische innovaties ouderen met dementie kunnen ondersteunen om zo lang mogelijk zelfstandig en prettig thuis te blijven wonen.

“Het doel van de slimme geur- en kleurverspreider is om het gedrag van mensen met dementie met geuren en kleuren te sturen,” zegt Anne de Zeeuw, student van de minor Product design for health. “We zijn begonnen met kleurkaartjes. Welke kleuren ervaren mensen als prettig en rustgevend? Ook hebben we gewerkt met geur en de associaties met geur. We gaven bijvoorbeeld een potje met lavendelgeur; ruiken mensen het überhaupt? Zijn er geuren die niet opgepakt worden?”

De studenten testen het prototype momenteel met ouderen bij de dagbesteding van het Elisabeth, onderdeel van zorgorganisatie Surplus. In een huiselijke setting onderzoeken ze hoe cliënten reageren op kleurkaarten en geuren en welke associaties deze oproepen. Natasja, begeleider ontmoetingsplein bij het Elisabeth van Surplus kent de bewoners goed: “Ik vind het vooral leuk dat jong en oud samen komen en dat er iets gebeurt. Je hoorde de mensen ook zeggen, leuk, eens een keer wat anders. Dus dat is heel positief.”

Nadat de eerste tests zijn afgerond, gaan studenten van de minor AI Translator aan de slag met het ontwikkelen van een gepersonaliseerd geur- en kleurprofiel, afgestemd op de voorkeuren en het gedrag van de gebruiker. Anne: “We werken met een fotolijst die gaan we koppelen aan AI-gedragsherkenning. Straks, als iemand heen en weer loopt weet de tool, deze persoon is niet zomaar heen en weer aan het lopen, hij is echt onrustig nu. Daar kunnen we dan op handelen door geuren te verspreiden waar die persoon rustig van wordt.”

Co-design voorkomt ontwerpfouten

De tool wordt zo in co-design ontwikkeld, dus samen met de mensen over wie het gaat. Dat is belangrijk, onmisbaar zelfs, ervaart Anne: “We hebben eigenlijk altijd aannames over mensen en zeker over een ziektebeeld als dementie. Mensen vergeten gelijk alles, er is eigenlijk geen gesprek mee te voeren, dat zijn dingen die je vaak hoort. Terwijl, we zien nu tijdens het testen dat mensen juist heel betrokken zijn, een hele sterke mening hebben en ook heel andere associaties hebben dan die ik bijvoorbeeld zou hebben. Zonder dat gesprek aan te gaan met de doelgroep zijn dat dingen die je mist en die ook juist mis kunnen gaan in je ontwerp.”

Ondertussen denkt Anne zelf ook na over de voordelen van langer zelfstandig thuis: “Wanneer je eigen regie houdt, houd je je eigenwaarde en zelfverzekerdheid. En daarnaast geeft het ook voor mantelzorgers heel veel rust. Dat ze weten, ze staan er niet alleen voor.”

DE FOTOS ZIJN GEMAAKT DOOR AVANS HOGESCHOOL EN KOMEN UIT DE VIDEO OVER DIT PROJECT.