Wijkraad en bewoners van Zandberg-Oost zetten met ULLB de tanden in de energietransitie

2050, dan zullen we als het goed is alleen nog energie uit hernieuwbare bronnen gebruiken. Van ons allemaal wordt gevraagd om mee te gaan in de transitie en zelf stappen te zetten. Dat doen we, met zonnepanelen, warmtepompen, of spouwmuurisolatie. Met elektrische auto’s, een zuiniger wasmachine en minder vliegen. Tenminste, voor zover we kunnen, én willen. “De stappen die gemaakt moeten worden rond de energietransitie blijven achter in Breda. Vooral bij mensen met een bestaande woning.”

De praktijk blijkt weerbarstig. Lang niet iedereen kan zonnepanelen of een warmtepomp betalen. Heel veel mensen zijn al op leeftijd en denken, daar begin ik niet meer aan. Voor anderen blijkt vloerisolatie een brug te ver, als blijkt dat je alleen in de kruipruimte kunt wanneer je je hele vloer openbreekt. Maar hoe krijgen we die ingewikkelde opdracht dan wél voor elkaar met zijn allen? Dat onderzoeken en testen de wijkraad Zandberg Oost, enkele wijkbewoners en regionale bedrijven en Michiel Smits, Programmamanager Urban Living Lab Breda en Practor Klimaatpositief Gebouwde Omgeving bij Curio, nu met elkaar. Vandaag maken we kennis met het project en Michiel Smits.

De energietransitie is een uitdaging voor heel veel partijen; de overheid, energieleveranciers, inwoners, noem maar op. Hoe gaat dat in Breda?

Een grote uitdaging in de energietransitie is de bestaande huizenmarkt. Mensen met oudere huizen weten dat ze het probleem hebben, want ze hebben koude voeten en handen of een blauwe neus. Maar ze weten vaak niet waar ze moeten beginnen en hoe ze het moeten aanpakken. Om het echt goed te doen, zouden alle oude bestaande woningen vervangen moeten worden. Maar dat gaat natuurlijk niet.

Er zijn subsidies en er is geld. Maar dat is niet genoeg?

Inwoners weten niet waar ze moeten beginnen en welk advies ze moeten volgen. Commerciële partijen springen in die markt en zeggen bijvoorbeeld, spouwmuurisolatie! Voor tienduizend euro lossen wij het op! Maar het is helemaal niet gezegd dat de oplossingen die zij aanbieden een positief effect hebben op de bewoner en op de leefomgeving.

Een voorbeeld: Als je alles pot dicht gaat maken met polyurethaanisolatie, dan is het misschien wel lekker warm binnen, maar kunnen de muren niet meer ademen. De vochtbalans komt uit evenwicht en dan komt er heel veel druk te staan op de ventilatie. En dan moet je dus heel goed kijken naar het huis dat je hebt. Welk type isolatiemateriaal gebruik je in combinatie met welke ventilatie van het huis?

De oplossingen zijn complex, bewoners weten het niet zeker, en dat houdt ze tegen om stappen te zetten. Heel begrijpelijk.

Waarom wil jij hier iets mee? Waarom wil het Urban Living Lab Breda hier iets mee?

Er bewegen veel verschillende partijen rond de energietransitie. De gemeente wil de energiewetten stimuleren met subsidies. Een bedrijf wil iets verkopen. Een hbo, of een lectoraat wil praktijkgericht onderzoek doen. En een bewoner, die wil wel, maar die weet het eigenlijk niet zo goed.

Je ziet dat al die partijen een bepaalde motivatie en een bepaald belang hebben. Het is een ecosysteem van partijen. Alleen dat systeem werkt nog niet goed samen. En niemand in dit systeem is de bij elkaar brenger. Wij kunnen dat zijn, het ULLB kan de spin in het web zijn die die partijen bij elkaar kan brengen en de vraag kan stellen van goh, hoe kunnen we dat nou wel voor elkaar krijgen met elkaar?

Dit kan Energiecoöperatie Bres toch ook? Die heeft ook heel veel kennis in huis en kan bewoners begeleiden.

Klopt, de werkgroep die nu betrokken is vanuit Zandberg Oost, daar zit een aantal mensen in vanuit Bres. En misschien zijn zij het ook wel. Dat gaan we uitzoeken met elkaar. Daardoor vond ik het ook interessant om daar te beginnen en met elkaar te onderzoeken: waar ontbreekt het dan eigenlijk nu aan? Wij als Urban Living Lab Breda kunnen in dit ecosysteem een stimulerende rol innemen.

Waar sta je nu in het traject?

We zitten in een enorm vroeg stadium. We zijn begonnen met een pilotproject waarin we samen met een inwoner aan de slag gaan. We gaan een energiemaatregel nemen in een rijtjeshuis in Zandberg Oost en dan met alle partijen ervaren en kijken waar het stroomt en waar het hapert. We zijn zoekende. Welke rol hebben alle partijen precies? En waar ontbreekt het aan? Ik weet het zelf ook niet. Maar we weten wel dat wat we hier doen echt fundamenteel pionieren is. Dit is eigenlijk wat niemand durft of doet; met bewoners het risico durven nemen. Met elkaar de stappen durven zetten en de verantwoordelijkheid nemen.

Met het Urban Living Lab Breda gaan we hier de komende vier jaar hard voor maken. We willen geen kortlopend pilotproject voor één bewoner, maar een meerjarenplan waar we de uitkomsten gebruiken om andere wijken in Breda te helpen. De stad staat namelijk vol met nagenoeg identieke groepen huizen waarbij de oplossing voor de één, de oplossing voor alle andere kan zijn. Door die huishoudens bij elkaar te brengen en met commerciële bedrijven collectief de oplossing in te kopen, denken wij de katalysator van de energietransitie te kunnen worden.

De volgende keer gaan we in gesprek met de Wijkraad Zandberg-Oost