Smaaktafel stimuleert gesprekken tussen jongeren: ‘Eten verbindt altijd’

“Ik durf heus wel te praten hoor, maar ik was toch zenuwachtig. Bang dat mijn sociale batterij op zou raken. Maar het was juist heel leuk. Er kwamen echte gesprekken.” Het is de internationale dag van de rechten van het kind en we zijn bij de allereerste Jongerensmaaktafel van Breda, waar 21 jongeren die elkaar amper kennen, eten en praten over echte dingen.

35 jaar geleden tekenden 196 landen het kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties met 54 afspraken. Kinderen en jongeren hebben recht op onderwijs, een eigen mening, geloof en cultuur, en recht op een veilig en gezond leven. De aandacht voor de jeugd is meer dan ooit hard nodig, want veel cijfers laten zien dat het helemaal niet zo goed gaat met kinderen en jongeren. Volgens het CBS voelt 27 procent van de Nederlandse jongeren zich sterk eenzaam, en volgens de GGD heeft in West-Brabant 53 procent van de jongeren tussen 16 en 25 jaar psychische klachten en 46 procent voelt zich (heel) vaak gestresst.

“Hoe ging het thuis bij jullie aan tafel?”, vraagt Laura die het tweede gerecht van de Jongerensmaaktafel serveert, een hamburger van vijftig procent halal, en vijftig procent plantaardig. Laura is een van de jongeren die vanavond de gesprekken op gang brengt en houdt. Ze studeert social work bij Curio en loopt stage bij Peer to Peer, het leerbedrijf bij Curio. Daar kunnen alle studenten naar toe voor één op één coaching, of het nu om school gaat of privé. Aan tafel vanavond zitten nog meer studenten van Peer to Peer, zij brengen de gesprekken op gang, want het is best spannend als je jong bent en aan tafel zit met onbekende leeftijdsgenoten.

Als een Italiaanse familie

De Smaaktafel is een initiatief van Huub van Caam en Sjoerd de Lange, twee collega’s van Curio. Vanuit hun passie voor Italië, waar hele families jong en oud aan tafel zitten en verhalen delen, zijn ze de Smaaktafel begonnen. “Eten verbindt altijd. Dan hebben we het niet meer over verschillen,” zegt Van Caam, oprichter van het leerbedrijf Peer to Peer. “Het sociale aspect van eten is heel belangrijk,” vult De Lange aan. “En door bijzondere gerechten te eten, uit andere culturen, worden je zintuigen geprikkeld. Je wordt misschien op andere gedachten gebracht. Zo kun je elkaar misschien beter begrijpen, iets aannemen van iemand, die ouder is, of een andere cultuur heeft.”

Inmiddels zijn er een aantal smaaktafels in de vier wijken van Hoge Vucht geweest, waar jonge en oudere buurtbewoners met elkaar in gesprek gingen. Het initiatief dat nog in de kinderschoenen staat, wordt bij Urban Living Lab doorontwikkeld door studenten van verschillende opleidingen en onderwijsinstellingen. “Studenten van de Internationale Schakelklas staan in de keuken en bedenken de gerechten, studenten bedrijfskunde van Avans ontwerpen de bedrijfsvoering, en studenten social work van Curio hosten de smaaktafels,” beschrijft De Lange. “Zo brengen we in het project zelf óók jongeren dichter bij elkaar.”

Steeds meer aandacht voor hoe het met jongeren gaat

In Breda is er sinds een aantal jaar toenemende aandacht voor kinderen en jongeren. Verbeter Breda bijvoorbeeld, dat kansenongelijkheid bestrijdt in de stad, heeft één van haar drie pijlers gericht op de jeugd; iedereen moet kunnen worden wie die wilt zijn. De Cultuurvisie die vorig jaar uitkwam heeft een focus op jeugd- en jongerencultuur en talentontwikkeling. Ook partijen in de stad werken steeds meer samen voor het welzijn van de kinderen en jongeren. Zo zitten er aan deze Jongerensmaaktafel jongeren van Jongerenwerk Surplus, La Femme Vitaal, de Kunstkameraden, Jonge Mantelzorgers en Urban Living Lab Breda. Die laatste drie houden met elkaar momenteel ook de expositie Hoor mij Zie mij bij de Explore Store, die kinderen en jongeren een podium en stem wil geven.

Expositie Hoor mij Zie mij zet jongeren in de spotlight

Vier procent van de kinderen tussen 8 en 11 jaar in West-Brabant gaf in 2023 mantelzorg. Een aantal jonge mantelzorgers heeft samen met kunstenaars van Kunstkameraden kunstwerken gemaakt. “Het betekent even weg zijn van de zorgen, stress en angsten. Met een kunstwerk kunnen de kinderen zeggen wat in woorden niet goed lukt,” zegt Karin Fleur van Kunstkameraden. Ook het Plaats me niet in een hokje van Urban Living Lab Breda gaat over de binnenwereld van jongeren. De experience die ook te zien is op de expositie werd ontworpen door Ian van Helvert, en samen met de Bouwschool gebouwd. Het hokje is vormgegeven als toilet, een van de enige plekken waar je als jongere alleen kan zijn met je eigen gedachten en gevoelens. “We wilden begrijpen hoe jongeren de jeugdzorg ervaren,” legt Van Helvert uit. “We merkten dat de jeugdzorg vaak vanuit een afstandelijke, ‘platonische’ benadering werkt, waarbij jongeren al snel worden gezien als een casus die opgelost moet worden. Ons project wilde juist een intiemere en persoonlijkere ervaring bieden, door jongeren echt te laten voelen dat hun emoties en gedachten er mogen zijn.”

Na het laatste gerecht, zoet gevulde loempia’s, komt de Jongerensmaaktafel ten einde. “Ik was stomverbaasd,” zegt Lemia Elhaddouti, van La Femme Vitaal, “sommige meiden slaan dicht als ze met onbekenden moeten praten, maar hier hielden sommige niet op met praten.” Sommigen, niet allemaal, voor een enkeling was het toch te spannend. Die schoof aan bij de begeleiders aan aparte tafels. Roos, die aanvankelijk zenuwachtig was is onder de indruk. “Na de vraag, Welke traditie wil je niet opgeven? , had ik een heel mooi gesprek,” zegt ze, terwijl ze naar het meisje wijst met wie ze aan tafel zat. “Met mijn familie ga ik ieder jaar op 16 december wandelen, omdat mijn broertje is overleden. En het was zo fijn, ze lachte het helemaal niet weg. Ze ging er echt op in.”

De expositie Hoor mij Zie mij is nog tot 18 januari te zien in de Explore Store, Stadserf Breda.